Heljda (Fagopyrum esculentum ) je pravo bogastvo od biljke, zahvaljujući svom hranljivom sastavu. Ono što je izdavaja od ostalih žitarica je odsustvo glutena, proteina koji izaziva celijačnu bolest.
Zbog toga je heljda, pravi izbor integralnog obroka, kod ljudi koji su osjetljivi na gluten.
Heljda – biljka sa tradicijom postojanja
Heljda vodi porijeklo iz Sjeverne Evrope i Azije. Prije 1 000 godina uzgajana je na tradicionalan način u Kini, odakle se tokom 14. i 15. vijeka proširila na tlo Evrope i Rusije. Nešto kasnije, počela je da se uzgaja na tlu Amerike.
Danas se heljda najviše uzgaja u Rusiji i Poljskoj, gdje se koristi kao dodatak u tradicionalnim jelima.
Po veličini zrna podsjeća na pšenicu, dok je po izgledu jedinstvena, zbog svoje trougalste strukture opne. Opna heljde se odstranjuje posebnim putem obrade, kako bi se iskoristilo unutrašnje sjeme, za dalju upotrebu.
Uglavnom se u ishrani koristi kao cijelo zrno, u sirovom ili prženom stanju. Druga varijanta je mljevenje zrna i dobijanje brašna od heljde, koje se u prodaji nalazi u svjetlijoj ili tamnijoj varijanti. Tamnija varijanta heljdinog brašna se smatra nutritivno vrjednijom.
U fazi biljke, heljda ima cvjetove koji su izuzetno privlačni pčelama, zbog finog mirisa. Koriste ih za spravljanje gustog meda od heljde, tamne boje, sa posebno snažnim ukusom.
Sjeme heljde ne sadrži gluten
Sam nutritivni profil heljde je impresivan. U odnosu na ostale žitarice, heljda ne sadrži potencijlni alergen – gluten, zbog čega je jako cijenjena kao namirnica izbora za ljude sa celijačnom bolesti. Može se koristiti kao heljdino brašno, u cilju zamjene za pšenično i ostale vrste brašna, koja sadrže gluten.
Heljda kao zaštitnik krvnih sudova
Korisni efekti koje heljda ima na kardiovaskularni sistem, mogu se pripisati specifičnim materijama, nazvanim flavonoidi, posebno rutinu. Rutin koji se nalazi u sjemenu heljde, ima ulogu da održava normalnu elastičnost krvnih sudova, da osigura normalan protok krvi kroz krvne sudove i da spriječi pojavu zgrušavanja krvi u cirkulaciji.
Isto tako, ishrana heljdom, smanjuje nivo “lošeg“ holesterola LDL, a povećava vrijednost “dobrog“ holesterola HDL. Time je organizam osiguran od pojave visokog nivoa holesterola na zidovima krvnih sudova, i posljedične hipertenzije.
Mineral koji je prisutan u heljdi, je magnezijum. Njegova uloga u sprječavanju nastanka kardiovaskularnih bolesti je da opušta krvne sudove, poboljšava cirkulaciju, i održava krvni pritisak u normalnim vrijednostima.
Kontrola šećera u krvi – smanjivanje rizika od dijabetesa
Zbog prisustva velike količine rastvorljivih vlakana u sebi, heljda je korisna kod osoba koje boluju od dijabetesa tipa 2.
Njen zadatak je da snižava i reguliše nivo glukoze u krvi. Time održava nivo inzulina i sprječava pojavu dijabetesa.
Jedna studija sprovedena u Sloveniji je pokazala da primjena heljde u ishrani, ima pozitivan uticaj na smanjenje glukoze u krvi, za razliku od pšeničnog, raženog i drugih vrsta brašna od žitarica.
Američke studije donose izveštaj o visoko procentualnom smanjenju rizika od nastanka dijabetesa tipa 2, kod žena koje su u ishrani imale tri porcije integralnih žitarica dnevno, u odnosu na žene koje su jele jednu porciju nedeljno. Kontrola šećera u krvi se u ovom slučaju pripisuje visokom sadržaju magnezija, koji se nalazi u heljdi. Više unosa magnezija, manji rizik od nastanka šećerne bolesti.
Uticaj heljde na varenje
Heljda je biljka koja se može svrstati među najbolje čistače crijeva. Zbog visokog sadržaja vlakana u sebi, koja su dijelom nerastvorljiva, heljda potpomaže perilstatiku u crijevima, utiče na kontrakcije mišićnog zida crijeva i na njihovo pražnjenje. Zbog toga je heljda djelotovorna kod poremećaja sa varenjem i opstipacijom. Pored toga, heljda djeluje i kao potiskivač apetita, zbog čega ćete duže osećati sitost i nećete imati osjećaj gladi.
Heljda kao antioksidans i imunostimulator
Jedan od važnih uticaja heljde je podizanje opšteg zdravstvenog stanja, kao i uticaj na imuni sistem. Zbog posjedovanja flavonoida, antioksidativno djelovanje na slobodne radikale je prisutno u visokom obimu. Za zaštitu organizma od infekcija i pada imuniteta, pored flavonoida, zaslužni su još vitamin E, selen, cink, koji također ulaze u nutritivni sadržaj heljde.
Sprječavanje astme kod djece
Istraživanja su pokazala povezanost između korišćenja heljde u ishrani i nastanka astme kod djece. Nedovoljno unošenje vitamina E, selena i magnezija putem heljde u ishrani, može dovesti do pojave ranih simptoma astme kod djece.
Gradivna osnova koštanog sistema
Heljda zbog visokog sadržaja selena i cinka, je izuzetno važna u razvoju djece i mladih. Selen i cink su važni za formiranje zdravih, jakih kostiju, kao i zuba i noktiju.
Heljda u borbi protiv anemije
Heljda je biljka koja sadrži dosta željeza, mikroelementa koji je važan u formiranju crvenih krvnih zrnaca i hemoglobina. Uslijed nedostatka željeza, dolazi do pojave anemije, praćene slabošću, bljedilom, nedostatkom koncentracije, ubrzanim, plitkim disanjem. Ishrana heljdom, može prevenirati ove simptome.
Visoko vrijedni proteini u heljdi
Kao biljna namirnica, sadrži visoko vrijedne proteine, sa osam esencijalnih aminokiselina, od kojih je najviše zastupljena aminokiselina, lizin.
Ovakav način ishrane je veoma važan za sportiste, ljude koji podnose velike fizičke napore. Može se koristiti u savremenoj ishrani – vegani, jer zamenjuje crveno meso, ali organizam ipak podmiruje sa visoko vrijednim biljnim proteinima.
Ishrana heljdom, se može uvrstiti u mnoge dijetetske programe za mršavljenje. Prisustvo vlakana daje duži osećaj sitosti, smanjuje apetit, povećava fizičku energiju i mišićnu masu, a otklanja suvišne masne naslage.
Zdrava Alternativa je online vodič o zdravoj ishrani, ljekovitom bilju i zdravim navikama. Sve što Vas zanima možete pronaći u BLOG dijelu web portala ili u pojedinačnim kategorijama. Pratite nas na društvenim mrežama Facebook, Instagram, YouTube . Ne propustite niti jednu korisnu informaciju koja može unaprijediti Vaše zdravstveno stanje i način života.
***Informacije na portalu Zdrava Alternativa nisu zamjena za profesionalni medicinski savjet i ne smiju se smatrati osnovom za donošenje odluka o liječenju. Svi tekstovi koji se nalaze na ovoj stranici isključivo su informativnog karaktera. Za usluge dijagnosticiranja i određivanja medicinskog tretmana obratite se svom doktoru.
